Zbigniew Zwoliński, Marcin Stanny
Instytut Geoekologii i Geoinformacji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Linia kolejowa nr 356 na odcinku Poznań-Gołańcz jest linią o znaczeniu lokalnym, jednak odgrywa ona istotna rolę w kontekście Poznańskiej Kolei Metropolitalnej. Swoim zasięgiem obejmuje łącznie sześć gmin: Poznań, Czerwonak, Murowana Goślina, Skoki stanowiące północno-wschodnią część aglomeracji poznańskiej, a także gminę Wągrowiec i Gołańcz. Z uwagi na silne powiązania gmin w powiecie poznańskim z miastem Poznań, kolejowy transport zbiorowy odgrywa istotną rolę w tym obszarze dla mieszkańców tych gmin. W związku z tym przeanalizowano procesy pod względem statystycznym i przestrzennym, jakie zachodzą w obrębie badanej linii kolejowej w okresie dziesięciolecia 2006–2016. Analizą objęto obszary ww. gmin, jak i najbliższe otoczenie (do 1 km) wokół linii kolejowej nr 356. Badaniami objęto analizę rozkładu ludności, potoków pasażerskich, a także weryfikację konkurencyjności innych środków transportu zbiorowego. Motywacja do podjęcia tematu stało się pytanie: jaki wpływ miała przeprowadzona modernizacja linii kolejowej Poznań-Gołańcz na lokalne gminy.
W niniejszym opracowaniu wykorzystano dane o charakterze przestrzennym, przede wszystkim w postaci plików wektorowych Shapefile, tj. baza Corine Land Cover 2012, Bazę Danych Obiektów Topograficznych 10k, schemat komunikacji miejskiej miasta Poznania oraz cyfrowe mapy m.in. OpenStreetMap. Ponadto przy pomocy usług danych przestrzennych, tj. WMS i WFS wykorzystano formy ochrony przyrody udostępnione przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz ortofotomapę. W analizie najbliższych obszarów wokół linii kolejowej uwzględniono także załącznik graficzny do Studiów Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gmin położonych w obrębie oddziaływania linii kolejowej. Wszystkie zgromadzone dane posłużyły do przeprowadzenia analiz w oprogramowaniu geoinformacyjnym QuantumGIS 2.18. i ArcGIS 10.3. oraz MS Excel 2007. Ponadto wykorzystano dane tabelaryczne (m.in. na temat potoków podróżnych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, rozkłady jazdy pociągów na linii Poznań Główny-Gołańcz, wybrane zagadnienia z Banku Danych Lokalnych, dostępnych na stronie Głównego Urzędu Statystycznego, załączniki do instrukcji technicznych PKP PLK, dane opisowe, tj. opracowania i plany nt. aglomeracji poznańskiej i Poznańskiej Kolei Metropolitalnej, Studia Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego analizowanych gmin).
W odpowiedzi na postawione pytanie i w oparciu o przeprowadzone analizy można stwierdzić, że modernizacja linii kolejowej przyczyniła się do wzrostu zainteresowana połączeniami kolejowymi na trasie Poznań-Wągrowiec, natomiast na odcinku Wągrowiec-Gołańcz liczba pasażerów utrzymuje się na względnie stałym, niskim poziomie. Niewątpliwie zmodernizowana infrastruktura i włączenie nowoczesnego taboru pozytywnie przyczyniły się do wzrostu zainteresowania wśród lokalnych mieszkańców. Z uwagi na silne relacje badanych gmin z Poznaniem (dojazdy do pracy, szkoły itp.), niektóre z nich planują dalszą integrację innych środków transportu (samochód, bus, rower) z koleją, poprzez np. budowę parkingów, stacji rowerowych, budowa nowych chodników do peronów, remonty dróg dojazdowych, a w przypadku np. Wągrowca znacznie zrewitalizować część terenów pokolejowych. Wdrożenie Poznańskiej Kolei Metropolitalnej na pewno przyczyniło się do wzrostu atrakcyjności połączeń na linii między Poznaniem a Wągrowcem. Modernizacja linii kolejowej nr 356 wpisuje się w założenia Planu Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla miasta Poznania m.in. poprzez:
- Zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko (m.in. nowy tabor),
- zwiększenie dostępu do publicznego transportu zbiorowego i jakości tego transportu dla mieszkańców gmin podpoznańskich (m.in. nowy tabor, krótszy czas przejazdu, zwiększanie liczby kursowania pociągów, planowanie osiedli przy przystankach kolejowych),
- zwiększenie dostępu do publicznego transportu zbiorowego osobom niepełnosprawnym (budowa podjazdów na perony, uruchamianie taboru przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych),
- zwiększenie atrakcyjności (krótszy czas przejazdu, zmodernizowana infrastruktura kolejowa, aglomeracyjna taryfa).