VIII Ogólnopolska konferencja "GIS w Nauce"

Selekcja miejscowości na mapach przeglądowych – jakie cechy decydują o ich prezentacji

Izabela Karsznia, Karolina Sielicka

Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski

Generalizacja kartograficzna stanowi wyzwanie dla kartografów od chwili powstania pierwszej mapy. Mapa stanowi uproszczony obraz rzeczywistości, więc należy podjąć decyzje które elementy przestrzeni przedstawić, aby zachować jej podstawowe właściwości. Ponad 150 lat temu Sydow (1866) określił generalizację jedną z trzech raf kartografii. Obecnie, stojąc przed wyzwaniem zautomatyzowania procesu generalizacji kartografowie i geoinformatycy mierzą się z tymi samymi wyzwaniami. Selekcja stanowi pierwszy z etapów, a warstwa miejscowości jest pierwszą, która podlega generalizacji. Nierozwiązany problem selekcji obiektów w skalach przeglądowych stanowi motywację do podjęcia tego tematu.

Celem badania jest wskazanie cech, które decydują o wybraniu miejscowości i przedstawieniu jej na mapach w skalach przeglądowych. W automatycznym procesie generalizacji, cechy te muszą być mierzalne i w miarę możliwości obiektywne.

Na podstawie Rozporządzenia z dnia 17 listopada 2011 r. wykonano selekcję miejscowości zawartych w Bazie Danych Obiektów Ogólnogeograficznych z poziomu szczegółowości 1:250000 do 1:500000 i 1:1000000. Zauważono jednak, że tak wykonana selekcja nie jest poprawna z kartograficznego punktu widzenia. Dane te należy wzbogacić o dodatkowe informacje pochodzące z innych źródeł. Cechy miejscowości muszą być możliwe do policzenia na podstawie danych dostępnych dla terenu Polski i powinny wynikać z reguł generalizacji. Źródłem informacji o zasadach selekcji miejscowości są wytyczne techniczne sporządzania map oraz wiedza pozyskiwana od doświadczonych kartografów. Wszystkie cechy podzielić można na dwa rodzaje – atrybutowe (dotyczące miejscowości) oraz przestrzenne (określające otoczenie miejscowości). Do podstawowych cech atrybutowych, takich jak status administracyjny czy liczba ludności, dodano między innymi funkcję miejscowości, powierzchnię, gęstość zaludnienia czy informację o obiektach specjalnych. Cechy przestrzenne mają na celu określenie gęstości sieci osadniczej i gęstości zaludnienia regionu, w którym znajduje się dana miejscowość. W badaniach zostały wymienione cechy miejscowości, które powinny być uwzględniane przy selekcji do skal małych. Wskazano również źródła danych, które pozwalają na mierzalne określenie wartości cech. Do obliczenia wag cech wykorzystano techniki uczenia maszynowego.