Kaja Czajkowska, Antonina Gajo, Natalia Strojna, Aleksandra Zgrundo
Studenckie Koło Naukowe
GISoteka, Uniwersytet Gdański
Okrzemki (Bacillariophyceae) to gromada jednokomórkowych glonów powszechnie wykorzystywana w ocenie stanu środowiska (Zgrundo et al., 2008). Do oceny wykorzystuje się organizmy o szerokim zasięgu występowania, jednocześnie charakteryzujące się wąskim, dobrze znanym zakresem tolerancji na dany czynnik, zwane organizmami wskaźnikowymi lub bioindykatorami. Okrzemki są szczególną grupą często wykorzystywaną w ocenie stanu środowiska wodnego, ponieważ występują w każdym typie zbiorników wodnych oraz są wrażliwe na krótko- i długotrwałe zmiany w środowisku. Ponadto zbiór, jak i przygotowanie prób do analizy nie wymagają dużego nakładu sił i środków, a ich identyfikacja jest stosunkowo prosta (Desrosiers et al., 2013).
Ilość gatunków okrzemek występujących w Morzu Bałtyckim szacuje się na co najmniej pięćset. Tworzą one bogate zespoły zarówno w planktoniem jak i bentosie. Ponadto wykazują bardzo zróżnicowane wymagania względem zasolenia (Snoeijs 1993, Snoeijs & Vilbaste 1994, Snoeijs & Potapova 1995, Snoeijs & Kasperoviciene 1996, Snoeijs & Balashova 1998). Ze względu na stosunkowo niskie zasolenie wód w polskiej części Morza Bałtyckiego wśród okrzemek można znaleźć zarówno organizmy słodkowodne, jaki i słonowodne oraz morskie.
Celem naszej pracy było prześledzenie zasięgów występowania wybranych gatunków okrzemek na podstawie bazy danych zawierającej dane jakościowe i ilościowe dla okrzemek planktonowych oraz środowiskowe w rejonie Zatoki Gdańskiej. Bazę danych stworzono na podstawie wyników przedstawionych w pracach dyplomowych zrealizowanych na Wydziale Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego. Wyniki analizy okrzemkowej z prac dyplomowych zdigitalizowano, a następnie połączono w jednolity dokument. Informacje na temat parametrów fizyko-chemicznych uzupełniono danymi pozyskanymi z bazy międzynarodowej organizacji ICES (ang. International Council for the Exploration of the Sea) oraz z modeli z serwisu SatBałtyk.
Bazując na wiedzy eksperckiej ustalono czynniki ograniczające występowanie wybranych gatunków okrzemek oraz przypisano im odpowiednią wagę. Do wykonania map symulujących zasięgi występowania dominujących okrzemek w programie programu ArcGIS Pro wykorzystano dane jakościowe i ilościowe z analizy okrzemkowej oraz parametry fizyko-chemiczne (stężenie azotanów, fosforanów, krzemianów, zasolenia i pH) pozyskane dla okresu letnio-jesiennego. Mapy stworzono dla gatunków planktonowych dominujących w Zatoce Gdańskiej, takich jak: Cyclotella atomus, Cyclotella choctawhatcheeana, Cyclotella meneghiniana i Stephanodiscus hantzschii.
Literatura:
- Desrosiers C., Leflaive J., Eulin A., Ten-Hage L., 2013, Bioindicators in marine waters: Benthic diatoms as a tool to assess water quality from eutrophic to oligotrophic coastal ecosystems. Ecological Indicators, 32, 25–34
- Snoeijs P., 1993, Intercalibration and distribution of diatom species in the Baltic Sea, Opulus Press Uppsala, 1, pp. 129
- Snoeijs P., Vilbaste S., 1994, Intercalibration and distribution of diatom species in the Baltic Sea, Opulus Press Uppsala, 2, pp. 126
- Snoeijs P., Potapova M., 1995, Intercalibration and distribution of diatom species in the Baltic Sea, Opulus Press Uppsala, 3, pp. 126
- Snoeijs P., Kasperovičiene J., 1996, Intercalibration and distribution of diatom species in the Baltic Sea, Opulus Press Uppsala, 4, pp. 126
- Snoeijs P., Balashova N., 1998, Intercalibration and distribution of diatom species in the Baltic Sea, Opulus Press Uppsala, 5, pp. 127
- Zgrundo A., Dziengo-Czaja M., Bubak I., Bogaczewicz-Adamczak B., 2008, Studies on the biodiversity of contemporary diatom assemblages in the Gulf of Gdańsk. Oceanological and Hydrobiological Studies, 37, 1-15