Marcin Jaskulski, Aleksander Szmidt
Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki
Las Łagiewnicki można zaliczyć do największych kompleksów leśnych w Europie znajdujących się w granicach administracyjnych miasta. Stanowi on pozostałość po Puszczy Łódzkiej pokrywającej do początków XX wieku obszar Polski Środkowej. Położony jest on w strefie krawędziowej Wzniesień Łódzkich, co wiąże się z istnieniem licznych wzgórz oraz głębokimi rozcięciami erozyjnymi takimi jak parowy, czy źródliskowe odcinki dolin rzecznych (Klatkowa 1972, Jaskulski, Szmidt 2015). Urozmaicona rzeźba terenu lasu stanowi dodatkową atrakcję turystyczną.
W historii nowożytnej obszar ten wielokrotnie zmieniał swoje funkcje. W zależności od właściciela pełnił funkcje rolnicze (po wylesieniu) lub leśne i rekreacyjne (po ponownym zalesieniu). W latach 20. XX w. powstało osiedle Arturówek przenikając południową część lasu. W latach 30. XX w. istniał również plan rozparcelowania części lasu pod zabudowę letniskową, czego ślady możemy obserwować w postaci układu oraz nawierzchni dróg wewnątrz lasu. Zarówno w okresie międzywojennym, jak i później, władze miejskie widziały problem antropopresji i starały się w miarę możliwości prawnych chronić omawiany obiekt. Główną część lasu udało się włączyć w Leśnictwo Miejskie, zaś cenniejsze fragmenty lasu objąć ochroną rezerwatową. Problem pozostał ze strefą otaczającą Las Łagiewnicki w którą regularnie wkraczała zabudowa o różnym przeznaczeniu ze zdecydowaną przewagą zabudowy jednorodzinnej. Rodziło to konflikty, pomiędzy rekreacyjną i przyrodniczą funkcją Lasu Łagiewnickiego oraz Parku Krajobrazowego Wniesień Łódzkich a rozwojem dużej aglomeracji miejskiej.
Liczne dyskusje w powyższym temacie stały się impulsem do przeprowadzenia badań zmian pokrycia terenu w 500-metrowej otulinie Lasu Łagiewnickiego. Jako materiał źródłowy wykorzystano ortofotmapy z roku 1996 i 2012 oraz Bazę Danych Obiektów Topograficznych (BDOT). Prace fotointerpretacyjne i analityczne (Chylińska 2017, Śledź 2017) wykonano programach ESRI ArcGIS 10.2.2 oraz Quantum GIS Desktop 2.16.3. Klasyfikacja form pokrycia terenu została opracowana na podstawie Wytycznych dotyczących wprowadzania obiektów do BDOT10k. Wydzielono następujące formy pokrycia terenu: wody powierzchniowe, tereny zabudowane, roślinność trawiastą i uprawy rolne, roślinność krzewiastą, tereny niezabudowane, uprawy trwałe. Na badanym obszarze nie występują lotniska, a także tory szynowe, dlatego wydzielenie terenu pod drogami kołowymi, szynowymi i lotniskowymi, przyjęło nazwę „terenu pod drogami kołowymi” (Chylińska 2017, Śledź 2017).
Przeprowadzone analizy wykazały niewielki wzrost terenów zabudowanych, co wskazuje na względne ustabilizowanie się rozwoju budownictwa w analizowanych latach. Notuje się natomiast wzrost terenów leśnych kosztem terenów rolnych i roślinności trawiastej. O ile ten trend można uznać za pozytywny, to za negatywny należy uznać przejmowanie tych obszarów również przez zabudowę. Sytuację należy uznać za tymczasową i związaną z rozwojem rynku mieszkaniowego. Na przykład w roku 2019, bezpośrednio w terenie widoczna jest intensyfikacja zabudowy jednorodzinnej (pojawiające się liczne, nowe budowy) przy granicy samego lasu. To ożywienie architektoniczne, powinno się stać zaczątkiem do przeprowadzenia kolejnych analiz w oparciu o najnowsze ortofotomapy.
Literatura:
- Chylińska, A., 2017. Zmiany pokrycia terenu w sąsiedztwie zachodniej części Lasu Łagiewnickiego w okresie od 1996 do 2012 roku z wykorzystaniem GIS. Maszynopis pracy licencjackiej napisanej pod kierunkiem dr Aleksandra Szmidta, Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, ss. 25.
- Jaskulski M., Szmidt, A., 2015. Rzeźba terenu Lasu Łagiewnickiego w Łodzi jako atrakcja turystyczna. Turyzm, 25/2, 27–35.
- Klatkowa H., 1972. Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta Geogr. Lódź., 28, 1–220.
- Śledź M., 2017. Zmiany pokrycia terenu w sąsiedztwie wschodniej części Lasu Łagiewnickiego w okresie od 1996 do 2012 roku z wykorzystaniem GIS. Maszynopis pracy licencjackiej napisanej pod kierunkiem dr Aleksandra Szmidta, Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, ss. 35.